Στη γεωγραφική καρδιά της Πορτογαλίας, μακριά από την κοσμοπολίτικη ωκεάνια ακτογραμμή, τρεις γραφικές πολιτείες καμαρώνουν για τα μνημεία και την Ιστορία τους και ανυπομονούν να τα μοιραστούν μαζί σας.
Οι τρούλοι, τα μνημεία, τα παλιά κάστρα δεσπόζουν πάνω στον όγκο των σπιτιών σαν μακρινοί κήρυκες της ευχάριστης διαμονής σε αυτή την ευλογημένη από τους θεούς περιοχή». Με πυξίδα τους εμπνευσμένους στίχους του σύγχρονου Πορτογάλου ποιητή και συγγραφέα Fernando Pessoa, τολμήστε ένα ταξίδι στη δυτικότερη άκρη της Ευρώπης και γνωρίστε τη «θαλασσοφίλητη» Πορτογαλία, που χρωστά το όνομά της στο παλιό ρωμαϊκό λιμάνι «Πόρτους Καλέ».
Εκεί λοιπόν που η γη τελειώνει και η μεγάλη θάλασσα αρχίζει, εκτείνεται η χώρα του Pessoa και των τολμηρών θαλασσοπόρων, ένας τόπος προικισμένος από τη φύση, με πλούσια ναυτική παράδοση, βαρύτιμη πολιτιστική κληρονομιά και ένδοξο αποικιακό παρελθόν. Θαλασσινές πολιτείες, γραφικοί παραδοσιακοί οικισμοί, πανέμορφα αγροτικά και φυσικά τοπία, θρησκευτικά μνημεία, ιστορικές μνήμες, παθιασμένοι έρωτες και εικόνες αλλοτινών εποχών αποτελούν στοιχεία διακριτά σε κάθε γωνιά της χώρας, τα οποία και βάζουν ανεξίτηλη τη σφραγίδα τους στο διαβατήριο του επισκέπτη.
Η Πορτογαλία του Ατλαντικού εκτείνεται κατά μήκος 750 χιλιομέτρων των δυτικών ακτών της Ιβηρικής χερσονήσου και σε βάθος περίπου 220 χλμ. από την παράκτια ζώνη – η συνολική έκταση της χώρας αγγίζει τα 92.100 τετρ. χλμ.
Και ενώ στην ωκεάνια ακτογραμμή της Πορτογαλίας φιγουράρουν οι πιο κοσμοπολίτικες και τουριστικές πολιτείες (Λισαβόνα, Πόρτο), σταθμούς μιας περιήγησης στην ενδοχώρα αποτελούν συνήθως οι πόλεις Fatima, Coimbra και Batalha. Πρόκειται για τρία αστικά κέντρα στο κέντρο της χώρας με αυθεντική ατμόσφαιρα και μνημεία εποχής, που ξεδιπλώνουν μπροστά σας ένα σημαντικό κομμάτι της μακραίωνης ιστορίας αυτού του ανεπιτήδευτου τόπου.
Fatima, το ιερό προσκύνημα των Καθολικών
Η πόλη Fatima ταυτίζεται μ’ ένα από τα σημαντικότερα προσκυνήματα των καθολικών, αφού η πόλη των 10.000 κατοίκων συνδέεται με το μέρος όπου φέρεται να εμφανίστηκε η Παναγία σε τρία παιδιά βοσκών το 1917.
Μετά τη γνωστοποίηση του θείου οράματος, πλήθη πιστών άρχισαν σταδιακά να επισκέπτονται τον μικρό οικισμό της Κεντρικής Πορτογαλίας, για να προσκυνήσουν στον ιερό χώρο όπου έκανε την εμφάνισή της η Μητέρα του Χριστού. Καθοριστική ήταν πάντως η κίνηση του Πορτογάλου δικτάτορα Salazar να νομιμοποιήσει στα τέλη της δεκαετίας του 1920 το προσκύνημα στη Fatima, για να αποτελέσει έτσι ένα από τα τρία «F» που καθορίζουν σήμερα την εθνική ταυτότητα της χώρας (Fatima, Football, Fado).
Εκατομμύρια προσκυνητές και τουρίστες συρρέουν κάθε χρόνο στη Fatima για να καταθέσουν την πίστη τους. Το προσκύνημα στην Παναγία της Fatima είναι τόσο σημαντικό για τους καθολικούς όσο και το προσκύνημα των ορθόδοξων χριστιανών στην Παναγία της Τήνου ή στην Παναγία Σουμελά.
Δεσπόζουσα θέση στον ειδικά διαμορφωμένο υπαίθριο χώρο του ιερού προσκυνήματος κατέχει το μικρό παρεκκλήσι Capela das Aparicoes (είναι κτισμένο στο σημείο όπου εμφανίστηκε η Παναγία), ενώ σε μικρή απόσταση βρίσκονται δυο υποβλητικές βασιλικές: η Basilica da Santissima Trindade (2007) και η Basilica Our Lady of Fatima (1953).
Στον ίδιο εκτεταμένο χώρο υπάρχει επίσης το Μουσείο Κεριού (περιέχει κέρινες φιγούρες που «εξιστορούν» το γεγονός της θείας εμφάνισης), όπως και μια πηγή – πιστεύεται ότι όποιος πλυθεί στα νερά της θεραπεύεται από κάθε ασθένεια.
Δυο φορές τον χρόνο, στις επετείους της πρώτης και της τελευταίας αποκάλυψης της Παναγίας (13/5 και 13/10), οργανώνονται μεγάλες θρησκευτικές τελετές – είναι οι πιο ακατάλληλες ίσως ημερομηνίες για να επισκεφθείτε τη Fatima λόγω της τεράστιας κοσμοσυρροής.
Το όραμα της Παναγίας στη Φάτιμα
Σύμφωνα με τις τοπικές δοξασίες στις 13/5/1917, η Lucia dos Santos και τα ξαδέλφια της Francisco και Jacinta Marto, τρία παιδιά βοσκών από το χωριό Fatima είδαν την Παναγία να εμφανίζεται μπροστά τους μέσα σ’ ένα λαμπρό σύννεφο. Η Μητέρα του Χριστού τους ανήγγειλε ότι θα εμφανιζόταν στο ίδιο σημείο κάθε 13 του μήνα ως τον Οκτώβριο του ίδιου έτους, ενώ τους εκμυστηρεύτηκε και τρεις προφητείες, που συνδέθηκαν ακόμη και με την απόπειρα δολοφονίας του Πάπα το 1981.
Λέγεται ότι στην τελευταία εμφάνισή της, η Παναγία είχε προανήγγειλε -μέσω των τριών παιδιών- ένα μεγάλο θαύμα. Ετσι στις 13/10/1917, περίπου 70.000 άνθρωποι που είχαν συγκεντρωθεί στο χωριό Fatima «είδαν» τον ήλιο κυριολεκτικά να «χορεύει» στον ουρανό, αλλάζοντας συνεχώς θέσεις και χρώματα.
Το θρησκευτικό κόσμημα της Batalha
Στον μακροσκελή κατάλογο των μνημείων της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Unesco, η Πορτογαλία συμμετέχει με 13 μοναδικά μνημεία – το ένα από αυτά βρίσκεται στην πόλη Batalha των 7.500 κατοίκων.Το μοναστήρι «Batalha Monastery» (ευρύτερα γνωστό κι ως «Mosteiro Santa Maria da Vitoria») εντάχθηκε στη λίστα της Unesco το 1983 και αποτελεί ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα μιας αρχιτεκτονικής που καθιερώθηκε -αρχικά στη Λισαβόνα και αργότερα σε ολόκληρη τη χώρα- ως manueline. Πρόκειται για μια αρχιτεκτονική φόρμα που συνδυάζει την αναγεννησιακή με τη γοτθική τέχνη και διακρίνεται για τον έντονο διακοσμητικό χαρακτήρα της.
Ιδρυτής της μονής Batalha θεωρείται ο βασιλιάς Joao I. Ο Πορτογάλος εστεμμένος έθεσε τον θεμέλιο λίθο της μονής το 1386, εκπληρώνοντας έτσι το τάμα του στην Παναγία για τη νίκη του ενάντια στους Ισπανούς στη μάχη της Aljubarrota (1385).
Η ανοικοδόμηση του μοναστηριού έμελλε όμως να σπάσει όλα τα ρεκόρ, αφού μέσα στα 130 χρόνια (1386-1517) που χρειάστηκαν για να ολοκληρωθεί το βασιλικό τάμα, δεκαπέντε αρχιτέκτονες επιμελήθηκαν διαδοχικά τις εργασίες ανέγερσης, ενώ από τον θρόνο της χώρας πέρασαν επτά βασιλιάδες!
Μπροστά από το θρησκευτικό αρχιτεκτόνημα της Batalha, στον χώρο μιας μικρής πλατείας, ορθώνεται το άγαλμα του έφιππου στρατηγού Nuno Alvares Pereira, που ηγήθηκε των Πορτογάλων στη μάχη της Aljubarrota. Αφού θαυμάσετε την εξωτερική διακόσμηση του μοναστικού οικοδομήματος, περάστε κατόπιν στο εσωτερικό του, που χωρίζεται σε 4 επιμέρους χώρους: στον κύριο ναό, στο Claustro Real (Royal Cloisters) και στα παρεκκλήσια Capela do Fundador και Sala do Capitulo. Στο παρεκκλήσι Capela do Fundador μπορείτε να δείτε τον τάφο του βασιλιά Joao I και της γυναίκας του βασίλισσας Philippa of Lancaster.
Coimbra, Η πόλη-πανεπιστήμιο
Στην καρδιά της επαρχίας Beira, κάτω από τη σκιά της ψηλότερης οροσειράς της Πορτογαλίας (Sierra de Estrela), βρίσκεται η Coimbra, το σημαντικότερο αστικό κέντρο του κεντρικού τμήματος της χώρας. Η πόλη, την οποία διασχίζει ο ποταμός Rio Mondego, ιδρύθηκε από τους Ρωμαίους (την αποκαλούσαν Aeminium) και υπήρξε πρωτεύουσα της Πορτογαλίας για περίπου ενάμιση αιώνα (1139-1260).
Η ίδρυση του Πανεπιστημίου της Coimbra το 1290 ήταν η απόδειξη της πνευματικής ακμής της πόλης, που αποτέλεσε ένα από τα σπουδαιότερα πολιτιστικά κέντρα της υστερομεσαιωνικής Πορτογαλίας. Το Πανεπιστήμιο της Coimbra, από τα παλαιότερα στην Ευρώπη, είναι το κυριότερο αξιοθέατο της πόλης και της προσδίδει μια ιδιαίτερη ατμόσφαιρα που θα σας γοητεύσει.
Στην κορυφή ενός λόφου -στο κέντρο της Coimbra- με απεριόριστη θέα, κτίρια-σχολές του 16ου-18ου αιώνα, μικρές κομψές πλατείες, αγάλματα και λιθόστρωτα σκαλοπάτια συνιστούν τον μικρό λαβύρινθο της μεσαιωνικής πανεπιστημιούπολης, που καμαρώνει για τη βιβλιοθήκη της (Biblioteca Joanina) – στα ράφια της μετρά περίπου 300.000 βιβλία και χειρόγραφα.
Αν τα μουσεία είναι ο αγαπημένος σας προορισμός, τότε η Coimbra είναι η πόλη σας.
Ο κατάλογος των μουσείων είναι μεγάλος και θα ικανοποιήσει όλα τα γούστα: Museu da Ciencia, Museu Nacional Machado de Castro, Museu Academico, Museu da Cidade Edificio Chiado, CAV Museum, Casa Museu Bissaya Barreto…
Στη γνωριμία με την υπόλοιπη πόλη, αξίζει να κάνετε μια στάση στην πύλη Arco de Almedina, στους ειδυλλιακούς κήπους Jardim Botanico, στον καθεδρικό ναό Se Velha και στην αναγεννησιακού ρυθμού εκκλησία Igreja de Santa Cruz.
Fast Info
Βαρκάδα στον ποταμό Rio Mondego
Η ατμοπλοϊκή εταιρία Basofias οργανώνει στην Coimbra μικρές κρουαζιέρες στα νερά του ποταμού Rio Mondego (55′, 8 €). Τα δρομολόγια ξεκινούν κάθε μία ώρα από την περιοχή πίσω από το πάρκο Parque Dr Manuel Braga (Μάιο-Σεπτέμβριο από 15:00-19:00 & Οκτώβριο-Απρίλιο μόνο από 15:00-16:00). Για περισσότερες πληροφορίες, www.basofias.com.
Γραφεία Εξυπηρέτησης Τουριστών
Στη Fatima και στην Batalha λειτουργούν Γραφεία Εξυπηρέτησης Τουριστών (Municipal Tourist Offices), απ’ όπου μπορείτε να πάρετε χρήσιμες πληροφορίες και έντυπο ενημερωτικό υλικό για τις δυο πόλεις. Ανοιχτά καθημερινά 10:00-13:00 & 15:00-19:00 (Μάιο-Σεπτέμβριο) και 10:00-13:00 & 14:00-18:00 (Οκτώβριο-Απρίλιο). Turismo Office Fatima, τηλ.: 00351 249 531139. Turismo Office Batalha, τηλ.: 00351 244 765180.
Χιλιομετρικές αποστάσεις
Η Coimbra απέχει 176 χλμ. βόρεια της Λισαβόνας, η Fatima 123 χλμ. βόρεια της Λισαβόνας και η Batalha 118 χλμ. βόρεια της Λισαβόνας..
ΔΙΑΜΟΝΗ
Στην Batalha προτείνονται τα ξενοδοχεία «Residencial Casa do Outeiro» (00351 244 765806, www.casadoouteiro.com) και «Residencial Batalha» (00351 244 767500, www.rbatalha.com). Στην Coimbra συστήνονται τα ξενοδοχεία «Hotel Astoria» (00351 239 853020,www.almeidahotels.com), «Hotel Tivoli» (00351 239 858300,www.tivolihotes.com) και «Quinta das Lagrimas» (00351 239 802380,www.quintadalagrimas.pt). Στη Fatima επιλέξτε τα ξενοδοχεία «Residencial Aleluia» (00351 249 531540, www.residencialaleluia.com) και «Hotel Coracao de Fatima» (00351 249 531433,www.hotelcoracaodefatima.com).
ΦΑΓΗΤΟ
Τα ψάρια, τα οστρακοειδή και όλα γενικώς τα θαλασσινά έχουν την τιμητική τους στην τοπική κουζίνα. Δοκιμάστε Cozido (σούπα με λαχανικά και ψάρι ή κρέας), Cataplana με θαλασσινά (ποικιλία από μύδια, μπακαλιάρο και γαρίδες), και Caldo Verde (πράσινη σούπα από λαχανικά και πατάτες).
Στην Coimbra συστήνονται τα εστιατόρια «Ze Carioca», «Demo-cratica» και «Ze Neto». Στην Batalha προτείνονται τα εστιατόρια «Churra squeira Vitoria» και «Vinho em Qualquer Cicrunstancia», ενώ στη Fatima τα εστιατόρια «A Fandanguita», «Charbonada» και «Santa Cruz».
Τι να αγοράσετε
Από το ταξίδι σας στην Πορτογαλία μπορείτε να φέρετε είδη λαϊκής τέχνης, χρυσά και ασημένια χειροποίητα κοσμήματα, λινά ρούχα και δαντέλες, δερμάτινα, κεραμικά, τοπικά κρασιά, CD με μουσική fado, διάφορα παραδοσιακά χειροτεχνήματα και θρησκευτικές εικόνες.
Κείμενο – φωτογραφίες: Κωνσταντίνος Μητσάκης -Ethnos