Για τη θεραπεία των ογκολογικών ασθενών με ακτινοθεραπεία συζητά σήμερα η Νικολέτα Ντάμπου στην εκπομπή Opinion Health με τον κ. Γεώργιο Πισσάκα, ο οποίος είναι διευθυντής του ογκολογικού ακτινοθεραπευτικού τμήματος του νοσοκομείου Αλεξάνδρα και πρώην Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Ακτινοθεραπευτικής Ογκολογίας, αναδεικνύοντας τις συνθήκες που υπάρχουν σήμερα και τα δεδομένα στην Ελλάδα, αλλά και ποιες είναι οι προκλήσεις για τους σύστημα και τους ασθενείς.
Αρχικά, με αφορμή το δημοσίευμα της εφημερίδας «Αυγή» ότι κλείνει η μοναδική δημόσια μονάδα βραχυθεραπείας για καρκινοπαθείς γυναίκες στο νοσοκομείο Αλεξάνδρα, αυτό ισχύει;
«Πρώτον, δεν είναι η μοναδική, γιατί και ο Άγιος Σάββας και το Αττικό νοσοκομείο κάνουν τις ίδιες θεραπείες. Δεύτερον, αυτή τη στιγμή το μηχάνημα επιπλέον έχει παλιώσει και είναι προς αντικατάσταση. Η μεγάλη ιστορία έγινε προτού βρεθεί η ιδανική συνθήκη τι θα γίνει με τους ασθενείς μέχρι να βγει το καινούριο μηχάνημα. Η ΥΠΕ έδρασε πολύ γρήγορα, αλλά ακόμα πιο γρήγορα έδωσαν οι κάποιοι δωρητές. Γιατί το να βρεις και να αγοράσεις την καινούργια μονάδα είναι ένα θέμα. Ήταν στο πρόγραμμα να μπει στο Ταμείο Ανάκαμψης. Όμως θα υπάρχει μια δωρεά, οπότε σε 2-2,5 μήνες θα υπάρχει το καινούριο μηχάνημα.
Στο μεσοδιάστημα υπάρχει συνεννόηση με τον Άγιο Σάββα, ούτως ώστε οι ασθενείς οι δικοί μας που κάνουν γυναικολογικό καρκίνο, θα πηγαίνουν εκεί. Άρα το κενό δεν θα υπάρχει. Τώρα να μου πείτε γιατί πρέπει στο δημόσιο μέχρι να αγοραστεί το καινούργιο να φτάσει τις οριακές καταστάσεις. Αυτή είναι μια παθογένεια στο δημόσιο σύστημα, η οποία ξέρουμε όλοι πρέπει να φτάσει στο τέλος γιατί κάποιοι δεν έχουν ενδιαφερθεί πολύ πιο έγκαιρα.
Να πω κάτι αισιόδοξο, γιατί αυτό δεν αφορά μόνο τη θεραπεία. Η ΗΔΙΚΑ έχει σκοπό να πάει να κάνει μια καταγραφή σοβαρή, γιατί οι καταγραφές που γίνονται έχουν διάφορες ανακρίβειες σε κάθε νοσοκομείο, το χρόνο, τα services κτλ. με στόχο κάθε όταν πλησιάζει το τέλος του μηχανήματος, να προγραμματίζεται η αγορά του καινούργιου. Να μην υπάρχει αυτό το κενό όπου δημιουργήθηκε τώρα στην βραχυθεραπεία του Αλεξάνδρα.»
Ποιες είναι οι ανάγκες στην Ελλάδα το 2024 για τα ακτινοθεραπευτικά μηχανήματα;
«Πρώτον, να πούμε ότι η ακτινοθεραπεία έχει συμμετοχή στο 40% των ιάσεων από καρκίνο. Πάρα πολύ σημαντικό. Από την άλλη, το 60% των ασθενών ο βρίσκονται σε αυτή τη διαδικασία της πάλης με τον καρκίνο, κάποια στιγμή θα χρειαστούν την ακτινοθεραπεία. Άρα μιλάμε για έναν μεγάλο αριθμό. Τώρα θα μου πείτε ποια είναι τα στοιχεία στην Ελλάδα; Στοιχεία στην Ελλάδα, όπως ξέρετε, λόγω του ότι δεν υπάρχει μητρώο νεοπλασιών ακριβή δεν έχουμε. Όλα είναι με σχετικότητα. Για την ακτινοθεραπεία θα πάρω όμως τον γενικό μέσο όρο, που λέει ότι ανά εκατομμύριο πληθυσμού κάθε χρόνο χρειάζονται θεραπεία γύρω στις 3.000. Άρα για τα ελληνικά δεδομένα πρέπει κάθε χρόνο να κάνουν ακτινοθεραπεία 33.000 ασθενείς.
Ο ΕΟΠΥΥ αρνείται να δώσει τα στοιχεία πόσοι κάνουν θεραπεία. Η ακτινοθεραπεία είναι η πιο εξελιγμένη, γιατί όλα είναι ψηφιοποιημένα. Μπορείς ταχύτατα να μάθεις πόσοι κάνουν θεραπεία, πόσες θεραπείες έχει πληρώσει ο ΕΟΠΥΥ και στο ιδιωτικό. Μπορώ να σας πω ότι για το δημόσιο πέρσι είχαμε γύρω στους 16.500 ασθενείς που έκαναν θεραπεία. Δεν ξέρω να σας πω στο ιδιωτικό, γιατί αρνείται με μεγάλη δύναμη ο ΕΟΠΥΥ να δώσει αυτά τα στοιχεία.»
Πόσα μηχανήματα υπάρχουν στα δημόσια νοσοκομεία και πόσα στα ιδιωτικά για ακτινοθεραπεία;
«Στα δημόσια νοσοκομεία υπάρχουν 29 μηχανήματα και 1 μηχάνημα αποκλειστικά στερεοτακτικής ακτινοχειρουργικής. Στο δε ιδιωτικό υπάρχουν 25 μηχανήματα και 2 στερεοτακτικής ακτινοχειρουργικής. Αυτά δεν επαρκούν. Αν βάλουμε ένα προηγμένο κράτος και λέω στο minimum ότι θέλουμε 7 μηχανήματα ανά εκατομμύριο πληθυσμού, γιατί έτσι γίνονται οι μετρήσεις; Βλέπουμε ότι εμείς έχουμε ανάγκη από 77 περίπου μηχανήματα. Άρα έχουμε μια υστέρηση γύρω στα 20 μηχανήματα.»
Πώς εξυπηρετούνται οι ασθενείς για να κάνουν την ακτινοθεραπεία σε νησιά και στην επαρχία;
«Το ιδανικό θα ήταν να υπάρχει ένα ακτινοθεραπευτικό κέντρο σε απόσταση μιας ώρας από το σπίτι του καθενός. Αυτό εν πάση περιπτώσει δεν είναι τόσο εύκολο. Εμείς έχουμε κάνει ένα σχέδιο, ούτως ώστε να υπάρχει απόσταση τουλάχιστον 100 km. Υπάρχει η Αλεξανδρούπολη, τα Γιάννενα, η Λάρισα, η Πάτρα στην ηπειρωτική Ελλάδα. Εμείς θέλουμε να καλύψουμε τα κενά, άρα χρειάζεται ένα κέντρο ανάμεσα στην Θεσσαλονίκη και την Αλεξανδρούπολη, ένα κέντρο ανάμεσα στην Αθήνα και τη Λάρισα, όπου υπάρχουν μεγάλες αποστάσεις και ένα κέντρο στο κέντρο της Πελοποννήσου, που είναι η Τρίπολη.
Αυτά θα αποσυμπιέσουν πάρα πολύ την Αθήνα γιατί οι μεγάλες αναμονές είναι στην Αθήνα. Αν αυτά λειτουργήσουν, σίγουρα θα υπάρχει πολύ λιγότερος κόσμος που θα έρχεται. Αν πάμε τώρα στο νησιωτικό μέρος, εκείνη που έχει τον πληθυσμό και δικαιούται ως πρώτη είναι η περιοχή των Δωδεκανήσων. Έχει 240.000 πληθυσμό, άρα δικαιούται ένα κέντρο με 2 μηχανήματα. Τα υπόλοιπα νησιά δυστυχώς ακόμη σε αυτή την φάση έχουν ένα θέμα και έχουν μια μεγάλη δυσκολία πού θα πάνε οι ασθενείς αυτοί. Το ακτινοθεραπευτικό θέλει μια μεγάλη οργάνωση για να δημιουργηθεί και θέλει να καλύπτει ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού. Το νησιωτικό ανάγλυφο δεν το επιτρέπει εύκολα αυτό.»
Έχει ανακοινωθεί ότι πρόκειται να φτιάχνουν κάποια νέα κέντρα.
Πιστεύετε ότι αυτό εν τέλει θα είναι εφικτό; Θα τα καταφέρουμε;
«Πολύ καλή ερώτηση για έναν που δουλεύει πάρα πολλά χρόνια στο δημόσιο. Λοιπόν, και η Λαμία και ένα κέντρο στο Σωτηρία και στη Ρόδο θα μπουν πιθανότατα στο Ταμείο Ανάκαμψης. Αυτό είναι μια ελπίδα ότι θα γίνουν. Βέβαια μέχρι κάποιος να δει να μπαίνουν μπουλντόζες και να αρχίζουν να το φτιάχνουν, κρατώ μια επιφύλαξη. Εξάλλου, αν δεν υπήρχε η τεράστια δωρεά του Σταύρος Νιάρχος, η ακτινοθεραπεία στην Ελλάδα θα ήταν πραγματικά πάρα πολύ πίσω. Επειδή υπάρχει πίεση και πολιτική, ελπίζω ότι θα γίνουν.»
Πού βρισκόμαστε αυτή την στιγμή με το θέμα των γραμμικών επιταχυντών; Πόσοι γραμμικοί επιταχυντές υπάρχουν αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα;
«Όπως είπαμε, το σύνολο είναι 54. Οι μεγάλες αναμονές γίνονται γιατί η Αθήνα μαζεύει πάρα πολύ κόσμο. Μαζεύεται όλη σχεδόν η Πελοπόννησος, γιατί η Πάτρα είναι στην άκρη της Πελοποννήσου, άρα η εύκολη ροή από Καλαμάτα από Σπάρτη από Τρίπολη είναι προς την Αθήνα. Οι αναμονές στην Αθήνα φτάνουν και τους 2,5 μήνες ακόμη. Επειδή το κράτος ήξερε από το 2012 ότι υπήρχε και μια δυσκολία στο να αλλάξουν λόγω του ότι τα μηχανήματα ήταν παλιά, έδωσε τη δυνατότητα στους ασθενείς να πηγαίνουν και στα ιδιωτικά.
Ήταν μια μεγάλη ευεργεσία, γιατί τότε στον ΕΟΠΥΥ υπήρχαν κάποιοι άνθρωποι που πραγματικά ήταν φωτισμένοι. Με ελάχιστο κόστος ή με μηδενικό κόστος, όπως γίνεται στην στερεοτακτική να πάνε και στα ιδιωτικά. Όταν άρχισε να τρέχει ήταν εξαιρετικό, αλλά όπως ξέρετε στην Ελλάδα δεν υπάρχει έλεγχος. Όλα αρχίζουνε και φυλλορροούν. Αποτέλεσμα, τα ιδιωτικά ζητούν ένα έξτρα ποσό. Όλες οι κυβερνήσεις, όλοι διαμαρτύρονται όταν είναι στην αντιπολίτευση και μετά το ξεχνάνε όταν μπουν στην συμπολίτευση. Ο ασθενής, ο οποίος δεν έχει βρει στο δημόσιο και έχει πάει στο ιδιωτικό, δεν πρόκειται να κάνει επώνυμα μια καταγγελία, γιατί εκείνη την στιγμή είναι στα χέρια του ιδιωτικού. Δεν μπορεί να το κάνει.»
Γιατί πιστεύετε ότι αντί να σχεδιάζουμε ογκολογικά κέντρα στην Ελλάδα, όπως στο εξωτερικό, δεν το κάνουμε και βάζουμε 2 μηχανήματα σε ένα νοσοκομείο και το ονομάζουμε ογκολογικό κέντρο;
«Η πρόταση που είχα κάνει και έχω κάνει μια προμελέτη για την 1η ΥΠΕ ήταν να γίνει μεγάλο κέντρο που το τοποθετούσα επειδή υπήρχε χώρος στο Σωτηρία με 7 γραμμικούς, να μείνουν τα 3 ογκολογικά νοσοκομεία που θα έχουν και εσωτερικούς ασθενείς και να γίνεται γιατί το μεγάλο μέρος των ακτινοθεραπείες γίνεται σε εξωτερική βάση. Και να μπορέσουν οι γιατροί να έχει ο καθένας στον τομέα του. Γιατί όταν δεν τα έχεις όλα, μπορεί και καταφέρνει να είναι κανένας πιο ειδικός.
Αυτό θέλει όμως μια πολιτική βούληση, αυτή τη στιγμή γίνεται στο Σωτηρία. Με τον διοικητή του Σωτηρία έχουμε 4 εγχώρια μηχανήματα, ας υπάρχουν 4 χώροι για να γίνει ένα κέντρο κι ας φύγουν μικρά κέντρα, τύπου Αλεξάνδρα. Απλά πρέπει να υπάρχουν άνθρωποι, οι οποίοι είναι φωτισμένοι για να έχουν όρεξη να κάνουν κάτι. Η ακτινοθεραπεία είναι η πιο εύκολη στο να λυθεί γιατί είναι πολύ ξεκάθαρη. Δεν υπάρχει προκλητή ζήτηση, αυτός που πρέπει να κάνει θεραπεία, θα πρέπει να την κάνει σε καλά μηχανήματα και την ώρα που πρέπει.»
Γιατί οι γραμμικοί επιταχυντές δεν λειτουργούν σε 2 βάρδιες σε όλα τα νοσοκομεία;
«Ένα μεγάλο ερώτημα πολλά χρόνια όταν πήραμε τα μηχανήματα ήταν πώς είναι δυνατόν να δουλεύει 7 ώρες που η πρώτη ώρα φεύγει στους ελέγχους. Ευτυχώς το 2020 εισακουστήκαμε, προχωρήσαμε και τροποποιήσαμε τη λειτουργία του ολοήμερου. Γιατί ολοήμερο σημαίνει ότι ο ασθενής πάει δωρεάν, δεν πληρώνει τίποτα, ας έρχεται ως αργά το βράδυ. Εμείς για παράδειγμα τελειώνουμε 22.00-23.00. Επιπλέον όλο αυτό αύξησε κατά 50% τις θέσεις στο δημόσιο. Είναι μια πληγή το νοσοκομείο 401, κακά τα ψέματα, γιατί ενώ έχει τέτοιο εξοπλισμό εξαιρετικό υπολειτουργεί.
Ήταν ένας προσωπικός αγώνας για να παρθεί στερεοτακτική. Πραγματικά είναι πολύ λυπηρό ότι αυτό το νοσοκομείο, και εγώ θα μιλήσω για τη Διοίκηση. Δεν μπορείς να έχεις τέτοιο εξοπλισμό και να τον αφήνεις αναξιοποίητο, όταν υπάρχουν αυτές οι αναμονές. Δυστυχώς, μετά την ομάδα των στρατηγών που ήταν όταν έγινε η δωρεά του Σταύρος Νιάρχος, οι υπόλοιπες διοικήσεις αδιαφόρησαν.»